Cách làm phân hữu cơ tại nhà từ A-Z đơn giản mà không tốn kém

Bạn hoàn toàn có thể sở hữu nguồn phân hữu cơ dồi dào mà không tốn kém nhiều chi phí cũng như công sức với cách làm phân hữu cơ tại nhà sau đây.

1. Phân hữu cơ là gì?

Phân hữu cơ là một loại phân bón được tạo thành từ các chất hữu cơ tự nhiên như phân động vật, phế phẩm nông nghiệp, rác thải sinh hoạt… cung cấp nhiều lợi ích cho đất và cây trồng.

• Bổ sung chất hữu cơ giúp đất tơi xốp, giữ nước và dinh dưỡng tốt hơn.
• Chứa nhiều chất dinh dưỡng thiết yếu cho cây trồng như nitơ, photpho, kali, vi lượng,…
• Kích thích hoạt động của vi sinh vật có lợi trong đất, giúp chúng phát triển và hoạt động hiệu quả hơn, góp phần cải thiện sức khỏe
  của đất.
• Giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường, giảm nguy cơ ô nhiễm đất và nguồn nước.

Có nhiều loại phân hữu cơ khác nhau về nguồn gốc và thành phần như:

• Phân chuồng: được làm từ phân động vật như phân bò, phân gà, phân heo,…
• Phân xanh: được làm từ các loại cây trồng, được ủ hoai mục hoặc vùi trực tiếp vào đất.
• Phân compost: được làm từ các loại rác thải hữu cơ như rác thải nhà bếp, rác thải vườn,…
• Phân vi sinh: chứa các chủng vi sinh vật có lợi cho đất và cây trồng.

2. Phân hữu cơ có phải mùn lá không?

Trong quá trình tìm hiểu về phân bón, nhiều người thường nhầm lẫn phân hữu cơ và mùn lá. Vậy phân hữu cơ có phải mùn lá không? Câu trả lời là 2 loại hoàn toàn khác nhau.

Dù cùng có nguồn gốc từ thiên nhiên nhưng phân hữu cơ được ủ từ vô số các loại nguyên liệu khác nhau, trong đó có thể có cả lá cây, vụn thân cây, than bùn, chất thải từ gia súc, chất thải trong quá trình trồng trọt, chăn nuôi của con người.

Còn mùn lá chỉ được làm từ duy nhất lá cây mà thôi. Vì thế, sau khi ủ, lớp mùn lá sẽ không nhiều bằng phân trộn. Nếu phân hữu cơ có thể cung cấp đa dạng thành phần dinh dưỡng cho đất và cây trồng thì mùn lá cực kỳ tiện dụng và hiệu quả trong việc giữ độ ấm cho cây công trình.

3. Chất thải nào làm phân hữu cơ được?

Dù là phân bón ra đời từ các loại chất thải phân hủy được, nhưng không phải tất cả. Để làm phân hữu cơ tại nhà thành công, bạn cần chắc chắn rằng mình đã sử dụng đúng nguyên liệu. Nguyên liệu ủ phân hữu cơ được chia thành 2 loại là “xanh” và “nây”.

3.1 Nguyên liệu xanh

• Vỏ, cùi trái cây, các loại rau
• Bã cà phê
• Túi trà (không làm từ nhựa)
• Cỏ dại
• Lá cây, vụn thân cây, hoa, hạt trái cây
• Phân gia súc (trừ phân của chó, mèo)

3.2 Nguyên liệu nâu

• Lá cây
• Cành cây
• Gỗ vụn (càng nhỏ càng tốt)
• Bìa các tông
• Túi giấy, báo
• Tro gỗ
• Vỏ trứng
• Tóc
• Các cặn bẩn có trong máy hút bụi.

4. Những chất không nên làm phân hữu cơ

Bạn cần tránh một số chất có thể tạo ra vi khuẩn gây hại, mùi hôi thối khi phân hủy hoặc thu hút côn trùng trong quá trình ủ phân hữu cơ tại nhà.

Bao gồm:

• Thịt vụn
• Các chế phẩm từ sữa như phô mai, sữa chua,…
• Cá, xương cá
• Các loại chất béo, dầu mỡ
• Cát vệ sinh cho mèo
• Chất thải từ chó
• Bánh mỳ
• Tã trẻ em đã qua sử dụng
• Nhựa dẻo
• Khăn giấy, khăn ướt đã qua sử dụng.

5. Cách làm phân hữu cơ tại nhà

Như vậy, bạn có thể tự ủ phân hữu có từ nguồn rác thải phân hủy được mà bạn có. Cách làm phân hữu cơ tại nhà cũng không khó, bạn chỉ cần kiên nhẫn trong 1 năm chờ đợi. Trước tiên, bạn cần bắt đầu bằng việc tạo đống phân ủ tại vị trí thích hợp.

>> Xem thêm: Các loại phân bón cây trồng và vai trò của từng loại

Bước 1: Chọn vị trí lý tưởng

• Trên mặt đất để giun và vi khuẩn tiếp cận đống phân ủ của bạn.
• Nằm xa các bức tường và ngôi nhà của bạn ngăn chặn sự xuất hiện của vi trùng.
• Có nhiều ánh nắng mặt trời giúp phân trộn “chín” nhanh hơn.

Bước 2: Thu gom nguyên liệu

Bạn hãy gom thức ăn thừa và rác có trong vườn, từ rác thải đến thực phẩm thừa. Tuy nhiên, hãy tránh việc sử dụng thịt cá hoặc các sản phẩm nhiều dầu mỡ. Hãy cân bằng giữa vật liệu “xanh” và “nâu”:

• Vật liệu xanh là những loại rác nhanh chóng phân hủy như vỏ rau, trái cây, bã cà phê, hoa rụng… có tác dụng cung cấp độ ấm cho phân trộn và cung cấp các khoáng chất như nitơ.
• Vật liệu nâu là những nguyên liệu phân hủy chậm hơn như vỏ trứng, bìa các tông xé nhỏ… có tác dụng bổ sung carbon và chất xơ cho phân hữu cơ, hãy cắt nhỏ chúng để phân hủy nhanh hơn.

Bước 3: Xác định tỷ lệ trộn nguyên liệu

Bạn có thể pha trộn nguyên liệu xanh và nâu theo tỷ lệ 50/50 (hoặc 25/75 nếu vật liệu nâu được sử dụng là các loại bìa cứng xé nhỏ, cành cây vụn). Tỉ lệ trộn sẽ ảnh hưởng trực tiếp tới thời gian làm phân hữu cơ và hiệu quả ủ phân.

Bước 4: Làm thùng ủ phân

Thùng ủ phân sẽ giúp ngăn ngừa để nguyên liệu ủ phân không bị rơi vãi, giúp đống ủ trong gọn gàng hơn, cũng giúp các bé cún nhà bạn không thể nghịch hoặc phá đống phân.

Ủ phân hữu cơ trong thùng gỗ

Những thùng phân ủ được làm từ gỗ giúp các loại động vật như giun có thể dễ dàng tiếp cận. Bạn có thể sử dụng các thanh gỗ đã được làm sẵn như gỗ pallet ghép chúng lại với nhau, cố định và để 1 mặt có thể tháo rời để trộn phân, kiểm tra tình trạng phân.

Ủ phân hữu cơ trong bình nhựa

Bên cạnh thùng gỗ, trộn phân bằng thùng nhựa cũng là cách làm phân hữu cơ tại nhà dễ dàng. Sử dụng thùng nhựa rất dễ lấy và không tốn quá nhiều diện tích, có thể dễ dàng giữ ấm làm phân hữu cơ tại nhà.

Hãy lựa chọn các loại thùng nhựa không có đế hoặc có các lỗ giun và vi khuẩn có thể tiếp cận, đặt thùng nhựa ở một nơi có ánh nắng mặt trời, cách xa ngôi nhà của bạn. Hãy thêm nguyên liệu nâu và xanh theo tỷ lệ và ủ phân đến khi các chất hữu cơ phân hủy hết.

Cách làm phân hữu cơ trong thùng nóng

Một số thùng ủ phân được thiết kế đặc biệt để làm nóng nguyên liệu hiệu quả hơn, giúp tạo thành phẩm phân bón hữu có nhanh hơn. Dù loại thùng này có mức giá cao hơn nhưng chỉ với khoảng 2 tháng là bạn đã có thể sử dụng phân hữu cơ tự ủ tại nhà.

Hơn nữa, khi ủ phân hữu cơ tại nhà bằng thùng nóng, bạn có thể thêm các loại thịt, thức ăn thừa đã được nấu chín (nguyên liệu không thể sử dụng khi ủ phân nóng hoặc ủ bằng thùng nhựa).

6. Ủ phân hữu có bao lâu dùng được?

Bạn có thể nhận ra dự án tự làm phân hữu cơ trồng cây công trình của mình đã thành công khi thấy tất cả các nguyên liệu chuyển thành màu nâu dưới dạng vụn mịn và có mùi đất. Đây là biệu hiện cho thấy phân có rất nhiều dinh dưỡng, bạn có thể lấy ra và sử dụng bất cứ lúc nào.

Ủ phân hữu có bao lâu dùng được tùy vào tốc độ phân hủy của nguyên liệu, kết cấu phân trộn. Thông thường khoảng 1 năm. Để rút ngắn thời gian, người ta sẽ cắt nhỏ nguyên liệu, phối nguyên liệu “xanh” và “nâu” theo tỉ lệ 1:1, ưu tiên dùng thùng ủ bằng gỗ. Nếu muốn có thành quả trong vài tháng thì bạn có thể chọn cách làm phân hữu cơ bằng thùng nóng.